Cornage is een verlamming van de (meestal linker) stemband. De stemband is verlamd omdat de zenuw, die de stemband van prikkels voorziet, beschadigd is. De linker zenuw is langer dan de rechter zenuw. Door het verloop van de zenuw en het buigen van de hals komt de zenuw onder spanning te staan en kan beschadigd raken. Daarom is bij cornage meestal de linker stemband verlamd. 

Cornage is erfelijk. Merries hebben minder vaak last van cornage dan hengsten of ruinen. Ook komt cornage voornamelijk bij grotere paarden met een stokmaat boven 1.70 meter voor. Stamboeken sluiten hengsten met cornage voor de dekdienst uit. Cornage kan ook ontstaan na een ontsteking (bijvoorbeeld droes). 

Tijdens het inademen is vooral bij inspanning een hoogtonig geluid te horen omdat de verlamde stemband de instroom-opening vernauwd en de luchtstroom doet trillen. Het paard heeft er normaal niet veel last van. Pas bij zware inspanning en ernstige stembrandverlamming neemt het uithoudingsvermogen af. Een operatie is mogelijk, maar in Nederland niet toegestaan, tenzij het medisch noodzakelijk is. 

Symptomen

Een fluitend geluid bij het inademen tijdens inspanning.

Wanneer moet de dierenarts ingeschakeld worden?

Wanneer je merkt dat je paard een fluitend geluid maakt tijden inspanning is het raadzaam om de contact op te nemen met de dierenarts. De dierenarts kan jouw paard onderzoeken en zo vast stellen of het daadwerkelijk op cornage gaat. Wanneer je de dierenarts hebt ingeschakeld is er niet veel wat je in de tussentijd kan doen, behalve wachten op de dierenarts.

Hoe wordt cornage behandelt?

De meeste paarden met een lichte vorm van cornage kunnen daar tot een bepaald niveau prima mee functioneren. In deze gevallen is er vaak geen behandeling nodig. Wanneer er echt sprake is van cornage waarbij het paard het erg benauwd heeft en het uithoudingsvermogen wordt aangetast, kan een operatie een uitkomst bieden.

Cornage is verder ook niet te voorkomen.

Bronvermelding:

EHBO-paard KNHS

Paardenarts, cornage bij paarden https://www.paardenarts.nl/kennisbank/cornage-bij-paarden/

Een langdurige (chronische) ontsteking van de diepere luchtwegen kan leiden tot dampigheid. Dit is te vergelijken met astma bij de mens. Vaak wordt de aandoening ook COPD genoemd (Chronic obstructive pulmonary disease). De luchtwegen zijn gevoelig voor stof en schimmelsporen en zijn blijvend ontstoken. Hierdoor vindt er meer slijmvorming plaats. Het slijm veroorzaakt hoest en de ontsteking veroorzaakt zwelling van de luchtwegen. Door de zwelling zijn de luchtwegen vernauwd. Door een spasme in de kringspieren, die de bronchiën omsluiten, worden de bronchiën bovendien dichtgeknepen.

Het paard heeft moeite om voldoende zuurstof op te nemen en kan steeds minder werken. Een dampig paard ademt zwaar. Het uitademen kost zichtbaar moeite, het dier moet zijn buikspieren inzetten om de lucht uit de longen te persen.

Door het chronische karakter van de aandoening wordt er te veel onstekingsweefsel in de longen gevormd. Hierdoor verliezen de longen hun elasticiteit. Bij dampige paarden ontstaat een 'dampigheidsgroeve' op de achtergrens van het longveld. In ernstige gevallen beweegt ook de anus met de ademhaling mee.

Op den duur kan de chronische ontsteking in de bronchiën zich uitbreiden naar de longblaasjes. Deze verliezen hun elasticiteit en kunnen knappen. Dat noemen we longemfyseem. Deze schade is onherstelbaar.

Symptomen 

Een dampig paard kan verschillende symptomen vertonen:

• Een snellere ademhaling
• Hoesten
• Een slome algemene indruk
• Dampigheidsgroeve
• Verminderde prestaties
• Wijde neusgaten bij het ademen
• Beweging van de anus bij het ademen
• Neusuitvloeiing

Wanneer moet de dierenarts ingeschakeld worden?

Als je symptomen herkent van dampigheid bij je eigen paard is het raadzaam om contact op te nemen met de dierenarts. De dierenarts kan zo vaststellen of je paard echt aan dampigheid leidt en zal een behandelingsplan voor je opstellen. 

Wanneer je de dierenarts hebt geraadpleegd kan je er alvast voor zorgen dat je paard zo weinig prikkeling van de luchtwegen krijgt door:

• Veel toegang tot frisse lucht (weide met beschutting)
• Een stofvrije omgeving
• Voorkom prikkels door schimmelsporen en stof
• Voorkom prikkels door amoniakdampen
• Voer natgemaakt hooi of voordroogkuil

Hoe wordt dampigheid behandelt?

Helaas is de bindweefselvorming die door dampigheid wordt veroorzaakt onomkeerbaar. Dampigheid is dus niet te genezen het enige wat je kan doen is verlichting bieden. Enige verlichting kan gegeven worden door:

• Behandeling van de actieve irritatie/ ontsteking aan de longen
• Stofarme bodembedekking in de stal
• Veel frisse lucht
• Een stofarme omgeving
• Een schone stal
• Nat hooi of voordroogkuil voeren
• Aangepaste trainingsarbeid 

Hoe kan je dampigheid voorkomen?

Neem elke luchtwegaandoening serieus en laat je paard behandelen door een deskundige. Laat je paard zo vaak mogelijk en zo lang mogelijk in de frisse lucht en zorg ervoor dat het paard niet of nauwelijks bloot staat aan irriterende prikkels.

Bronvermelding:

EHBO-paard KNHS

Paardenarts, dampigheid bij paarden https://www.paardenarts.nl/kennisbank/dampigheid-bij-paarden/ 

Droes is een zeer besmettelijke, acute keelontsteking. Deze wordt veroorzaakt door de bacterie Streptococcus-equi. Vooral jonge dieren maken deze ziekte door. Heeft een paard een keer droes gehad, dan is het daarna langere tijd immuun. 

In het begin heeft het paard keelpijn omdat het slijmvlies in de keel gezwollen en pijnlijk is. Hierdoor kan het moeilijk slikken. Het paard heeft in deze fase een typische lichaamshouding: het staat met naar voren gestrekte hals. Het paard eet niets of nauwelijks, soms valt het voer uit de mond. 

Het paard krijgt hoge koorts (tot 41º). Het paard kan hevig zweten en maakt een behoorlijke zieke indruk. Vaak hoor je een onderdrukte hoest, vochtig en rochelend en zie je pusachtige neusuitvloeiing. 

De lymfeklieren raken ontstoken en er vormen abcessen. Deze rijpen in een aantal dagen (10 - 14) en breken in de meeste gevallen uiteindelijk naar buiten door.

Hierna volgt vrij snel de herstelfase. Het kan enkele weken duren voordat het paard weer helemaal fit is.

Droes is bijzonder besmettelijk. De bacterie kan zich bijvoorbeeld via de kleding van de verzorger verspreiden. 

Symptomen

 Je kunt droes herkennen aan de volgende symptomen:

• Koorts
• Heldere witte neusuitvloeiing
• Neusuitvloeiing wordt na enkele dagen pusachtig
• Abcessen vormen zich
• Hals wordt gestrekt gedragen
• Moeilijk slikken
• Lymfeklieren rondom het hoofd zijn verdikt

Wanneer moet de dierenarts ingeschakeld worden?

Je moet de dierenarts inschakelen wanneer de koorts van je paard gevaarlijk hoog wordt of wanneer je ziet dat hij moeite krijgt met ademen en benauwd wordt. De dierenarts kan dan zijn abces open snijden om de druk te verlagen, waardoor de luchtwegen weer meer ruimte krijgen.

Zelf kan je ervoor zorgen dat je paard genoeg frisse lucht krijgt en dat je je paard warm houdt. Je kunt de rijping van de abcessen door er trekzalf op te smeren, verwijder dan eerst wel het haar van het abces. Dan heeft de zalf namelijk meer werking. 

Hoe wordt droes behandeld?

Het paard moet volledige rust krijgen. Normaal gesproken worden ontstekingen behandeld met antibiotica, bij droes is dit niet het geval. Antibiotica zou de rijping van de abcessen namelijk alleen maar tegen houden en hierdoor blijven de klachten. Wel als droes in een vroeg stadium wordt ontdekt en er zich nog geen abcesvorming heeft plaatsgevonden kan het paard behandeld worden met antibiotica. 

Om de abcessen eerder tot rijping te laten komen kan je de abcessen kaal scheren en er trekzalf op smeren. Nadat de abcessen op zijn geknapt dienen deze een keer per dag te worden schoongemaakt. 

Hoe kan je droes voorkomen?

Droes is erg besmettelijk. Is één paard op stal ziek, dan kan het zinvol zijn om dat dier te isoleren. Dat alleen is nog niet voldoende. De verzorger moet dan ook zeer strenge hygiënemaatregelen treffen. De verzorger moet alles steeds goed ontsmetten, aparte stalkleding dragen en apart gereedschap gebruiken of ook het gereedschap ontsmetten.

Stalgenoten van het zieke paard kun je dagelijks twee keer de temperatuur en de lymfeklieren aftasten. Bij een verhoging of een lymfeklierzwelling, raadpleeg je de dierenarts voor een betreffende behandeling.

Bronvermelding:

EHBO-paard KNHS

Paardenarts, Droes https://www.paardenarts.nl/kennisbank/droes/#symptomen-droes

Bij een neusbloeding komt er bloed uit één of beide neusgaten. Het bloed kan afkomstig zijn van een verwonding in de neus. Dan zal het bloed meestal uit één neusgat komen. De oorzaak kan ook een bloeding in de longen zijn. Dan komt het bloed uit beide neusgaten. Een verwonding in de neus kan ontstaan door een val of geweld van buitenaf, een botbreuk, een tumor of door slijmvliesbeschadiging. Het neusslijmvlies kan bijvoorbeeld beschadigd raken bij het inbrengen van een neussonde. In al deze gevallen raken bloedvaten in de neus beschadigd en kan bloed uit de neus komen.

Symptomen

Symptomen van een neusbloeding zijn:

• Er loopt bloed uit één of beide neusgaten

Wanneer moet de dierenarts ingeschakeld worden?

Bij een neusbloeding moet je de dierenarts inschakelen wanneer:

1. De bloeding hevig is
2. De bloeding herhaaldelijk optreedt
3. Een lichte bloeding niet stopt binnen 10 tot 15 minuten 

Je kan zelf je paard kalmeren, door opwinding stijgt namelijk de bloeddruk en hierdoor kan de bloeding heviger worden. Houd een coolpack of een koele natte handdoek op de neusrug tegen het hoofd aan. Je mag een neusbloeding nooit tamponneren, omdat het kan zijn dat de bloeding niet in het neusgat zit. Het gevolg zal zijn dat het bloed door het andere neusgat gaat stromen hierdoor wordt de beademing belemmerd. Dit zorgt weer voor verstikkingsgevaar.

Hoe wordt een neusbloeding behandeld?

Een neusbloeding door beschadigt slijmvlies hoeft niet behandeld te worden. Het lichaam zorgt er zelf voor dat de bloeding stopt. Bij bijvoorbeeld een tumor of een botbreuk zal de dierenarts nagaan of een operatie een uitweg kan bieden. 

Hoe kan je een neusbloeding voorkomen?

Een neusbloeding is helaas niet te voorkomen.

Bronvermelding

EHBO- paard KNHS

Universitair Diergeneeskundig Centrum Utrecht, Bloedneus https://www.diergeneeskunde.nl/ziektebeeld/diversen/bloedneus/diagnose-behandeling-bloedneus/